نمونه کارهای انجام شده در حوزه پردازش قرآن
در پردازش ماشینی در حوزه‌ی قرآن کریم، هم در لایه‌ی الفاظ، اقداماتی صورت گرفته و هم در لایه‌ی معنا:
لایه لفظی
از جمله این کارها می‌توان به کارهای آماری و پردازشی روی حرکات، حروف و عبارات قرآنی مانند اعراب‌گذاری (گروه متن کاوی نور)[1] اشاره نمود. محاسبه واژه‌های هم تکرار و پرتکرار و جستجوی عبارات قرآنی (پژوهشکده اعجاز قرآن)[2] نمونه دیگری از پردازش ماشینی در لایه‌ی الفاظ است.
Kais dukes در دانشگاه لیدز به تحلیل صرفی و نحوی عبارات و جملات قرآنی مانند تحلیل گرامری و تجزیه وابستگی آنها پرداخته و پیکره‌ای از آن برای استفاده در ابزارهای کامپیوتری ایجاد کرده‌اند[3].
لایه معنایی
در یکی از تحقیقات (عبدالباقی شرف و اِریک اَتوِل) به یافتن خودکار آیات مشابه در قرآن بر اساس واژه، موضوع و شباهت‌های تفسیری پرداخته شده است[4].
دسته‌بندی خودکار آیات به رده‌های مختلف از قبیل مکی-مدنی و انذار-تبشیر بر اساس ویژگی‌های لغوی و معنایی یکی دیگر از تحقیقاتی است که مد نظر پژوهشگران است (تحقیقات و پایان‌نامه‌های داخل کشور و عبدالباقی شرف). در تحقیقی با بکارگیری پیکره‌ای که در آن مرجع ضمایر قرآنی مشخص شده است، باهم‌آیی مفاهیم قرآنی، محاسبه و بستری برای جستجوی مفاهیم قرآنی آماده شده است (عبدالباقی شرف و اِریک اَتوِل)[5].
استخراج و تولید هستان‌شناسی از مفاهیم قرآنی یکی از چالش برانگیزترین اقداماتی است که به صورت محدود به آن پرداخته شده است (kais dukes در دانشگاه لیدز[6] و شهاب رهنما برای حدود 30 مفهوم قرآنی[7]). یائوری در سال 2011 هستان‌شناسی دانشگاه لیدز را کامل‌تر نمود و از آن در استخراج روابط میان مفاهیم قرآنی بهره گرفت[8].
حکمت الله خان و دیگران در سال 2013 یک هستان‌شناسی از اسامی حیوانات مورد اشاره در قرآن ایجاد کردند و با استفاده از آن به جستجوی معنایی آیات قرآنی پرداختند[9].
یکی از تحقیقات دیگری که در حوزه معنایی قرآن صورت گرفته، بررسی امکان تولید فریم‌های گزاره‌ای عبارات قرآنی است که در آن یک فعل محور قرار داده می‌شود و تمام عوامل آن فعل، بر اساس ظرفیت و جایگاهشان به آن فعل متصل می‌گردند. (عبدالباقی شرف)[10]
استیری و همکاران در سال 1392 یک زیرساخت مبتنی بر وب معنایی برای آیات قرآن کریم ایجاد نمودند[11].
[1] http://labs.noornet.net/FA/Diacritization.aspx
[2] https://www.sbu.ac.ir/Res/quran/Pages/default.aspx
[3] Dukes, Kais, and Tim Buckwalter. "A dependency treebank of the Quran using traditional Arabic grammar." 2010 the 7th International Conference on Informatics and Systems (INFOS). IEEE, 2010.
[4] Sharaf, Abdul-Baquee M., and Eric Atwell. "QurSim: A corpus for evaluation of relatedness in short texts." LREC. 2012.
[5] http://www.textminingthequran.com/wiki/Machine_Learning_with_Weka, by Abdul-Baquee M. Sharaf, Surah Classification in Makki and Madani
[6] http://corpus.quran.com/ontology.jsp
[7] https://github.com/srahnama/Quran-ontology
[8] Yauri, Aliyu Rufai, et al. "Quranic-based concepts: Verse relations extraction using Manchester OWL syntax." 2012 International Conference on Information Retrieval & Knowledge Management. IEEE, 2012.
[9] Khan, Hikmat Ullah, et al. "Ontology based semantic search in Holy Quran." International Journal of Future Computer and Communication 2.6 (2013): 570.
[10] Abdul-Baquee, S., and E. S. Atwell. "Knowledge representation of the Quran through frame semantics: a corpus-based approach." Proceedings of the Fifth Corpus Linguistics Conference. University of Liverpool, 2009.
[11] احمد استیری، محسن کاهانی، و هادی قائمی. (۱۳۹۲). اﯾﺠﺎد و اﻧﺘﺸﺎر زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ وب ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ. ارائه شده در پنجمین کنفرانس فناوری اطلاعات و دانش، دانشگاه شیراز.