بازنمایی دانش
در خصوص بازنمایی دانش، خدمات گوناگون و نوینی می‌توان به کمک علوم رایانه‌ای ارائه کرد که به شدت مورد نیاز پژوهشگران است؛ خدماتی که یا بسیار پرهزینه و زمان‌بر انجام می‌شود و یا بدون استفاده کردن از فناوری عملاً ممکن نیست. این موارد از این قرار هستند: (در هر مورد تنها به نمونه‌هایی اشاره شده است و محدود به موارد ذکر شده نیست)
- جست‌وجوی معنایی: می‌توان فراتر از یک لفظ مورد نظر، در میان منابع خود به جست‌وجو بپردازیم:
- جست‌وجو بر اساس مترادفات و متضادها: گاهی لازم است برای پیدا کردن یک مفهوم، تمام الفاظی که دلالت بر معنایی می‌کنند در جست‌وجو لحاظ شوند. در حال حاضر، اگر این نیاز بخواهد با جست‌وجوی لفظی محقق شود، زمان زیادی می‌خواهد؛ به طور نمونه در نظر بگیرید می‌خواهیم در مورد رجحان یا عدم رجحان روزه برای غیر بالغین تحقیق کنیم، در این صورت اگر می‌خواهیم جست‌وجوی جامعی داشته باشیم می‌بایست ترکیب‌های گوناگونی هم‌چون (یستحب + صوم + غلام)، (ینبغی + امساک + صبی) و ... را جست‌وجو کنیم که در عمل با تعداد حالات بسیار زیادی روبرو هستیم. اما به کمک داشتن بانک مترادفات و متضادها و ... با دقت خوبی می‌توان به طور مستقیم به آنچه می‌خواستیم برسیم.
- جست‌وجو بر اساس مصادیق: در صورتی که به دنبال عبادتی هستیم که در روز چهارشنبه مستحب باشد، به کمک جست‌وجوی معنایی می‌توانیم این جست‌وجو را مستقیماً انجام دهیم و لازم نیست یک بار نماز، یک بار روزه، یک بار اعتکاف و ... را جداگانه با ترکیب روز چهارشنبه جست‌وجو کنیم.
- جست‌وجو بر اساس موقعیت نحوی: ممکن است هنگامی که به دنبال عبارت «یوم الجمعه» می‌گردیم، بخواهیم «یوم الجمعه»هایی را پیدا کنیم که ظرف جمعه باشند و به نحوی سریع‌تر به اعمال و یا رویدادهای روز جمعه برسیم و در عمل اساساً با عبارات توصیفی یوم الجمعه هم‌چون «یوم الجمعه عید» روبرو نمی‌شویم.
- جست‌وجوی ترکیب‌های پیچیده مفاهیم: با توجه به دانش مدل شده در پایگاه دانش، ممکن است به کمک خصوصیات و روابط بخواهیم به طور مستقیم مطلبی را پیدا کنیم. مثلاً می‌خواهیم به دنبال نام یک راوی بگردیم که «استاد حریز بن عبد الله السجستانی باشد، مستقیماً از امام صادق علیه السلام روایت می‌کرده، ممکن است متولد کوفه باشد و در قرن دوم وفات یافته» و به طور مستقیم به آن راوی برسیم. به عبارت دیگر می‌توان با گذاشتن قیود مختلف، دقیقاً به آن مطلوب مورد نظر رسید.
- جست و جو به زبان طبیعی: با توجه به ظرفیتی که در این بخش توضیح داده شد در کنار توانایی پردازش متن، این امکان پیش‌روی ما وجود دارد که بتوانیم به صورت مستقیم و با زبان طبیعی سوال خود را مطرح کنیم. مانند آنکه به طور مستقیم از پایگاه دانش‌مان بپرسیم: «کدام راوی است که استاد حریز بن عبد الله است و مستقیماً از امام صادق علیه السلام روایاتی دارد؟»
- خدمات آماری: در دانش مدل شده، می‌توان ساده‌تر از گذشته رفتاری آماری نسبت به بعضی از قسمت‌های دانش داشت. متاسفانه در حال حاضر به دلیل سخت و زمان‌بر بودن تحلیل‌های آماری، غالباً این تحلیل‌ها صورت نمی‌گیرد:
- کشف معنای انصرافی: کشف معنای انصرافی یکی از مولفه‌های مهم برای فهم ظهور کلام است ولی امروزه معنای منصرف یا با زحمت بسیاری کشف می‌شود و یا تنها به صورت یک ادعا مطرح می‌شود. در پردازش‌های ماشینی می‌توان معنای استعمال شده یک لفظ را به طور خودکار فهمید و میان معانی استعمال شده، نسبت‌سنجی کرد. به طور مثال واژه‌ی «عین» چه میزان در معنای طلا و نقره به کار گرفته شده است و چه میزان در معنای جاسوس.
- کشف معنای مطرد یک لفظ: اطراد، مهم‌ترین روش برای فهم معنای موضوع له است و حال آنکه در عمل به ندرت از این روش برای کشف معنای موضوع له استفاده می‌شود. فهم دقیق و بدون قرینه‌ی معنای کلماتی هم‌چون «وطن»، «استحاله» و ... از موارد ضروری در استظهار است.
- کشف ظاهر حال و فضای عرف: اینکه در عرف به طور معمول چه رفتاری انجام می‌شود و غلبه‌ی رفتاری عرف در عصر معصومین علیهم السلام در شرایط مختلف بر اساس تمام شواهد تاریخی به چه صورتی است، در فهم تاریخ و سیره و هم‌چنین به عنوان قرینه‌ی استظهار به شدت مفید است. به طور مثال، اعتماد به معنای ظاهر عبارات وقف‌نامه‌ها و عدم جست‌وجو برای معانی الفاظ به صرف احتمال تغییر آن معنا، موضوعی است که می‌توان به صورت آماری پیرامون آن تحقیق کرد.
- رفتار شناسی یک راوی: به کمک نسبت‌سنجی موضوعی روایات یک راوی می‌توان حدودی از موضوعات مورد توجه یک راوی را بدست آورد که مثلاً کدام راوی بیشتر به مباحث فقهی می‌پرداخته است و کدام راوی توجه بیشتری به مسائل اعتقادی داشته است.
- رصد استدلال: گزاره‌های موجود در پایگاه دانش، تنها محدود به گزاره‌هایی نیست که به صورت مستقیم از متن استخراج شده‌اند و یا توسط خبره‌ی انسانی وارد شده‌اند، بلکه ممکن است به کمک استدلال‌ورزی ماشینی بخشی از دانش حاصل شده باشد و در این صورت می‌توان این خدمات را از فناوری انتظار داشت:
- مفروض‌یابی: به کمک خدمات هوشمند می‌توان بررسی کرد که یک گزاره‌ی استدلال شده، بر پایه‌ی چه باورها و مقدماتی است و در تعامل با یک نظریه‌ی دیگر به چه نحوی می‌توان به تفاهم رسید. هم‌چنین در طرف مقابل در تقابل دو مکتب آیا می‌توان اعلام کرد که بخاطر تفاوت مبنایی، این دو مکتب هیچ‌گاه به تفاهم نمی‌رسند؟
- بازنمایی درختی استدلال: اگر در یک نگاه بتوان تمام سیر یک استدلال را مشاهده کرد و نسبت به پشتوانه و روند استدلال یک دید کلی پیدا کرد، توانایی قابل ملاحظه‌ای بدست آورده‌ایم که می‌تواند در ادامه، جایگاه گزاره‌های کلیدی، کبریات پر کاربرد و ... را نیز به تصویر بکشاند.
- تجمیع مویدها و مضعف‌ها: در مورد یک واقعیت، ممکن است گزاره‌هایی به صراحت آن واقعیت را اثبات یا رد نکنند ولی آن گزاره‌ها در جهت اثبات یا رد آن واقعیت در کنار هم بتوانند موثر باشند. چه بسا بتوان به کمک تجمیع مویدها و مضعف‌ها، تواترهای اجمالی متعددی را ثابت کرد. به طور مثال تمام قرائنی که دلالت بر حسی بودن گزارش‌های دانشیان رجال دارد را در یک طرف و قرائن دیگری که دال بر حدسی بودن گزارش‌های آنهاست در طرف دیگر جمع‌آوری کرد و سپس به تحلیل نهایی پرداخت.
- رصد جایگاه یک مفهوم: در قیاس‌های محمولی و رصد کردن مجموعه‌ی روابطی که بین مفاهیم وجود دارد، می‌توان جایگاه مفاهیم مختلف را بررسی کرد و از اهمیت حد وسط‌های مختلف در استدلال‌ها با خبر شد. مثلا می‌توان بررسی کرد که چه میزان «تلف در زمان خیار» حد وسط در استدلال‌های کلی شده است و در مباحث کلی چه اثری دارد.
- باز تبویب علوم: از گذشته نگارش موسوعه‌هایی که پیرامون یک موضوع خاص تنظیم شده‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند. امروزه که موضوعات خاص دیگری به منظومه‌ی مباحث دینی افزوده شده‌اند می‌توان بر اساس موضوعات خاص انتخاب شده، دامنه‌ی خاصی از پایگاه دانش را بازنمایی کرد و به عبارتی وسائل الشیعه را در موضوعات جدیدی تعمیم داد و یا مستدرک نویسی برای کتب فعلی را گسترش داد.